Στεφανία: Η ταινία που κλόνισε συνειδήσεις

Οι παλιοί κάτοικοι των Αμπελοκήπων θα θυμούνται πως εκεί που στεγάζεται σήμερα το 46° Γενικό Λύκειο Αθηνών στην οδό Αλεξάνδρας, πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού, βρισκόταν το αναμορφωτήριο θηλέων που λειτούργησε από τα χρόνια του ’50 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 και πέρασε στην ιστορία για την αυστηρότητά του και τον τεράστιο αριθμό κοριτσιών, που κλείνονταν εκεί, για να εκτίσουν καταδικαστικές ποινές. Η ζωή στο αναμορφωτήριο ήταν πολύ σκληρή.

Πολλές δεν άντεχαν τις συνθήκες και έκαναν συχνά απόπειρες αυτοκτονίας ή αυτοτραυματίζονταν, για να οδηγηθούν στο ιατρείο του αναμορφωτηρίου. Πολλές φορές οι τρόφιμες αντιδρούσαν στις απάνθρωπες συνθήκες με εξεγέρσεις. Αυτή την κατάσταση κατέγραψε στην μεγάλη οθόνη η Φίνος Φίλμ το 1967 με την ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη «Στεφανία»:

«ΣΤΕΦΑΝΙΑ» – 1967

Το 1967 οι Αθηναϊκοί δρόμοι γεμίζουν με την τολμηρή, για την εποχή της, αφίσα της Ζωής Λάσκαρη. Πρωταγωνιστεί σε μία ταινία που ήδη έχει χαρακτηριστεί ως ακατάλληλη και έχει προκαλέσει συζητήσεις πριν ακόμα φτάσει στους κινηματογράφους. Είναι «Η Στεφανία» του Γιάννη Δαλιανίδη.

Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης έχοντας ένα εξαιρετικής ποιότητας μυθιστορηματικό υλικό, το βιβλίο της Νέλλης Θεοδώρου “Η Στεφανία στο αναμορφωτήριο” περιγράφει μέσα από το έργο τον κόσμο των αναμορφωτηρίων. Το σύστημα σωφρονισμού και επαναφοράς – κοινωνικής ενσωμάτωσης ανηλίκων που διέπραξαν αδικήματα με κυριότερο αυτό της πορνείας. Οι αισθησιακές αφίσες προκάλεσαν αμέσως την φαντασία του κοινού.

Το σενάριο της ταινίας προκαλεί την αντίδραση της τότε κυβέρνησης. Την ημέρα της πρεμιέρας της ταινίας το Υπουργείο Δικαιοσύνης κάνει μια ολοσέλιδη ανακοίνωση στον τύπο: «Δεν έχει σχέση η Στεφανία με τα ελληνικά αναμορφωτήρια. Η ταινία αυτή αποτελούσε διασκευή μυθιστορήματος, παρουσιάζει ένα φανταστικό περιστατικό, φανταστικού ερημικού ιδρύματος, προς τον σκοπόν προσελεύσεως, δια εμπορικούς σκοπούς, του ενδιαφέροντος των θεατών…πρόκειται περί ταινίας τύπου γκράν γκινιόλ προκαλούσης φρίκην και αγανάκτησιν».

Μοιραία η ταινία βγήκε στις αίθουσες ως Αυστηρώς Ακατάλληλην με τον Δαλιανίδη να καταφέρνει να κρατήσει μια ισορροπία μεταξύ τολμηρού και αξιοπρεπούς για το αστικό κοινό της Ελλάδας. Η πρεμιέρα έγινε στις 9 Ιανουαρίου του 1967 με τους εκπαιδευτικούς να προτρέπουν τους μαθητές και τις μαθήτριες να μην δουν την ταινία. Το φίλμ σόκαρε το κοινό που δεν γνώριζε τι πραγματικά συνέβαινε στα αναμορφωτήρια. Ακόμη και ο Γιάννης Δαλιανίδης δεν κατάφερε να μπει σε τέτοιο ίδρυμα για τις ανάγκες των γυρισμάτων, παρότι έφτασε μέχρι τις πύλες του.

Η «Στεφανία» τελικά γυρίζετε στα στούντιο της Φίνος Φιλμ, όπου στήθηκαν εικονικές φυλακές με την βοήθεια του σπουδαίου σκηνογράφου της μυθικής εταιρείας, Μάρκου Ζέρβα. Το στόρυ έχει ως εξής: «Η Στεφανία (Ζωή Λάσκαρη), ένα όμορφο κορίτσι, ζει με τη μητέρα και τον πατριό της, με τον οποίο αποκτά την πρώτη ερωτική της εμπειρία. Από τότε η Στεφανία παίρνει τον άσχημο δρόμο και εκμεταλλεύεται την ομορφιά της για να αποκτήσει μια πλούσια ζωή, όταν την πιάνει η αστυνομία και η ίδια οδηγείται στο αναμορφωτήριο».

Η ταινία με τα γυμνά της Ζωής Λάσκαρη και το ερωτικό τρίγωνο στο κρεβάτι προκάλεσε σάλο το 1967 στην τότε συντηρητική Ελλάδα. Η διάσημη ηθοποιός εμφανιζόταν γυμνή, με το στήθος της σε κοινή θέα, κάτι που δεν ήταν συνηθισμένο για την εποχή.

Στην συγκεκριμένη ταινία είχαν γυριστεί δύο φινάλε, ένα για την πόλη της Αθήνας, στο οποίο η πρωταγωνίστρια δολοφονείται και ένα για την επαρχία, στο οποίο βρίσκει την ευτυχία της. Τελικά, επικράτησε το πρώτο φινάλε που ήταν και το πραγματικό τέλος του βιβλίου. Το περίεργο ήταν ότι ο κόσμος αντιδρούσε και έσπαγε βιτρίνες μην αντέχοντας το δυσάρεστο φινάλε της ταινίας και όχι για την άθλια κατάσταση που επικρατούσε στα σχετικά ιδρύματα. Τέσσερις μήνες μετά την πρεμιέρα της «Στεφανίας» το φιλμ απαγορεύτηκε από την χούντα των συνταγματαρχών, μπήκε στα κουτιά και επαναπροβλήθηκε από την κρατική τηλεόραση τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80.

Ποια ήταν όμως η Νέλλη Θεοδώρου στης οποίας το βιβλίο βασίστηκε το στόρυ της ταινίας…γεννήθηκε στην Αθήνα. Έδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα “Παστοράλε” σε ηλικία 19 χρονών, που χαρακτηρίστηκε κλασικό έργο κι αμέσως κυκλοφόρησε μεταφρασμένο στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη. Ακολούθησε το μυθιστόρημα ‘Η Στεφανία στο αναμορφωτήριο’, στην συνέχεια η ποιητική συλλογή “Διατελών εν πελάγει”, το τρίπρακτο θεατρικό δράμα “Στον αστερισμό του Σκορπιού”, που τιμήθηκε με το Α’ βραβείο του Καλοκαιρίνειου Διαγωνισμού και το μυθιστόρημα “Από το πάθος στη λύτρωση”, που πήρε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.