Όλες οι εμπειρίες στη ζωή είναι χρήσιμα μαθήματα. Ακόμη και οι μεγάλες καταστροφές αποτελούν χρήσιμα μαθήματα. Κι όταν τίποτα δεν έχει γίνει για να προλάβεις δυσάρεστες καταστάσεις, παρά τις διαβεβαιώσεις και την φανφάρα, το χρήσιμο μάθημα είναι εκεί να σε περιμένει.

Με όρους ψυχολογίας βαδίζει ετούτη η χώρα μπροστά, ξανά και ξανά, μέχρι να μην έχει απομείνει κανείς λογικός άνθρωπος πάνω της. Εδώ και μερικά χρόνια έχουμε μάθει τόσα για την ατομική ευθύνη μας απέναντι σε όλα τα πράγματα, που τόσα δεν είχαμε μάθει σε μια ολόκληρη ζωή. Μόνο που δεν το έχουμε ακόμη αντιληφθεί σωστά πως έτσι είναι η κατάσταση.

Για ότι βιώνεις, ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης καταλήγει πίσω σε εσένα. Ακόμη και το θέατρο που στέκεις και παρακολουθείς αμέτοχος, σε εσένα γυρίζει πίσω, ενίοτε καταστροφικά.

Χρόνια πολλά!

Καλέστηκα να γνωριστώ με μια παρέα που δεν γνώριζα καθόλου. Είχαν ένα σχέδιο κι ένα σκοπό, για μια ιερή ιδέα να μου το παρουσιάσουν. Μου το παρουσίασαν και ενθουσιάστηκα από τη δυσκολία του εγχειρήματος κι απ’ το ότι απαιτούσε απόλυτη αφοσίωση. Επρόκειτο για εθελοντισμό, για μια ιδέα που κουβαλούσε πολλή ιστορία, για κάτι που αν πετύχαινε θα ήταν μοναδική εμπειρία. Δεν το σκέφτηκα καθόλου και μπήκα μέσα με όλες μου τις δυνάμεις. Ξεκινώντας από το μηδέν κυριολεκτικά, στο πέρασμα του χρόνου δεν περίμενα με τίποτα η επιτυχία να έρθει σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Μαζί μας δεν ήταν κανείς στην αρχή. Μια παρέα ασύνδετη που απαρτίζονταν από 5-6 άτομα με πολλή όρεξη. Το μοναδικό τους όπλο μαζί με τον ακραίο τους ρομαντισμό. Τα καταφέραμε κι ας έμοιαζε ακατόρθωτο.

Η επιτυχία ως γνωστόν έχει πάντα πολλούς φίλους κι έτσι κόσμος ήρθε και κόσμος ήθελε να έρθει. Πολλοί ήταν εκείνοι που ξεκίνησαν να σκέφτονται τον τρόπο που μια τέτοια επιτυχία θα τους βοηθήσει να αναδειχθούν για άλλους σκοπούς που είχαν. Ήρθαν, προσκολλήθηκαν, διάβρωσαν την αρχική παρέα των 5-6 ατόμων, πάτησαν πάνω στην επιτυχία και σε λίγο καιρό ο ρομαντισμός είχε πάει περίπατο για πάντα. Η μικρή ασύνδετη παρέα της αρχής είχε εξαφανιστεί. Τώρα μια παρέα αρπακτικών είχε έρθει να δρέψει τους καρπούς της φιλότιμης προσπάθειας. Κατάφερε μάλιστα να την παρουσιάσει ως δική της, ολότελα δική της.

Όμως έτσι συμβαίνει συχνά εκεί έξω. Οι ρομαντικοί καλά θα είναι να το έχουν κατά νου, πως η εποχή τους έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και πως δεν υπάρχει χώρος για τέτοιου είδους ανθρώπων. Έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Στο τέλος ο καθένας μαθαίνει όση αλήθεια αντέχει να μάθει. Η αλήθεια βέβαια στέκει πάντα εκεί, καθαρή και διαυγής σαν τον ήλιο.

Για μια ή και περισσότερες φωτογραφίες γίνονται όλα. Εκεί έξω δεν έχει σημασία πως έχουν τα πράγματα. Σημασία έχει το πως δείχνουν, πως τα παρουσιάζουμε, πως τα φτιάχνουμε και θέλουμε να τα πλασάρουμε. Η πραγματικότητα έχει απαξιωθεί σχεδόν πλήρως. Κάνω ένα πάρτυ και περνάω άθλια όπως το ίδιο περνούν οι φίλοι μου μαζί. Όμως φαίνεται ότι τα περάσαμε τέλεια, σουπερ ουάου και φτιάξαμε ένα βιντεάκι με ωραία μουσική να συνοδεύει τις φωτογραφίες που λαμπιρίζουν στη νύχτα. Μάθαμε λοιπόν σε αυτή τη διαδικασία να βάζουμε όση περισσότερη τέχνη μπορούμε, να αλλάζουμε την αλήθεια ξαφνικά, χωρίς ωστόσο να έχουμε ποτέ μας καταλάβει το γιατί. Γιατί βρε αδερφέ; Γιατί κινούμαστε μόνο για να φαινόμαστε; Τι φταίει και είμαστε χάλια στην πραγματική ζωή; Μήπως στρουθοκαμηλίζουμε και βγάζουμε τα μάτια μας από μόνοι μας;

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με εκείνους που διαχειρίζονται τις τύχες μας. Εκείνους δηλαδή που εμείς ανέκαθεν τοποθετούσαμε στις θέσεις που καθορίζουν τις τύχες των ανθρώπων σε ένα σημαντικό βαθμό. Προπαγάνδα και άγιος ο θεός. Όλα αρχίζουν και τελειώνουν στα φωτογραφικά πλαίσια. Ουσία μηδέν ή και κάτω του μηδενός. Κανένα ενδιαφέρον, καμία προσπάθεια, τίποτα. Συνεχίζουμε όμως να μας αρέσει η φάση, γι’ αυτό χειροκροτούμε ακόμη. Χαιρόμαστε με το ψέμα και είμαστε τόσο χαζοί που νομίζουμε πως μοιάζοντάς τους, ή συνεχίζοντας να αδιαφορούμε, κάτι θα αλλάξει δραματικά. Αλλά με την αδιαφορία και την απάθεια δεν άλλαξε ποτέ τίποτα.

Έτσι λοιπόν το πάρτυ που φάνηκε να είναι τόσο προχώ και καλή φάση στο ίνστα, με τις ωραίες φωτογραφίες και το γαμάτο βιντεάκι ήταν μάπα τελικά. Κανείς μας δεν πέρασε καλά. Η δυστυχία και η απόγνωση της καθημερινότητας δεν κατάφερε να βγει από το μυαλό μας.

Δεν πειράζει..

Περνάει ο καιρός χωρίς ουσιαστικά να καταλαβαίνουμε και πολλά πράγματα, όμως υπάρχουν μερικές στιγμές που ηρεμείς, βάζεις τις σκέψεις σε μια τάξη και “βλέπεις”, με τη δική σου αντίληψη, κάποια πράγματα λίγο πιο καθαρά. Ο χρόνος περνάει κι όλα αλλάζουν διαρκώς. Άνθρωποι που γνώριζες μέχρι χθες, σήμερα δεν τους γνωρίζεις ουσιαστικά. Έχουν γίνει κάτι άλλο από εκείνο που ήξερες. Ίσως βέβαια κι εσύ να έχεις γίνει κάτι άλλο για τους άλλους που σε γνώριζαν. Εκεί που κάποτε ένιωθες όλο τον κόσμο φίλο σου, τώρα κοιτάζεις και σου βγαίνουν λιγότεροι. Όταν “μετράς” και σου φθάνει μόνο το ένα χέρι με τα δάχτυλά του, τότε προβληματίζεσαι. Σκέφτεσαι μήπως έχεις μονάχα εσύ το θέμα, μήπως παραξένεψες, μήπως κάτι δεν πάει καλά με το μυαλό σου. Αποτελεί μια πρώτης τάξεως κρισάρα αυτή η διαδικασία και νομίζω ότι λίγο – πολύ όλοι το παθαίνουμε. Όμως οι άνθρωποι αλλάζουν όπως τα πάντα αλλάζουν εκεί έξω. Η αλλαγή είναι το μόνο σίγουρο πράγμα στον κόσμο, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε εκ των προτέρων αν πρόκειται να έχει θετικό πρόσημο ή αρνητικό.

Όσο τα χρόνια περνούν κι όλα τα παραπάνω συμβαίνουν, τόσο περισσότερο θυμάμαι κάποια κείμενα ενός αγαπημένου συγγραφέα που είχα κάποτε διαβάσει. Δεν μπορείς έλεγε με μιας να σώσεις τον κόσμο, αυτό θα ήταν είτε ρομαντισμός είτε πολιτική να το πιστέψεις. Μπορείς απλά να σώσεις έναν άνθρωπο τη φορά, ακόμη κι αν πρόκειται για τον ίδιο σου τον εαυτό. Σε μια δική μου μετάφραση θεωρώ, πως το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να αλλάζουμε, ακόμη κι όταν αυτό μας τρομάζει. Αρκεί ποτέ να μη γίνουμε αυτό που δεν θέλαμε να είμαστε στο παρελθόν ή αυτό που δεν θέλουμε να βλέπουμε στους άλλους. Αρκεί ποτέ να μη γίνουμε εκείνο που φοβόμασταν όταν ήμασταν νέοι. Εκείνο που σιχαινόμασταν όταν ήμασταν νέοι. Αυτό δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Οι περισσότεροι σχεδόν τα καταφέρνουν να αποτύχουν.

Θα χρειαστεί να κατανοήσεις στο πέρασμα του χρόνου ότι με το να έχεις προσδοκίες από τους ανθρώπους είναι εύκολο να πληγωθείς. Οι προσδοκίες σε αυτό το επίπεδο είναι πράγμα εγωϊστικό, καθότι κουβαλά μέσα του την εικόνα που έχουμε εμείς για τους ανθρώπους και ίσως όχι την πραγματική τους. Όλοι μας σχεδόν την πατάμε κάπως έτσι όμως θα πρέπει να έρχεται κάποια στιγμή που να καταλαβαίνουμε πως οι άνθρωποι είναι αυτοί που είναι, ο καθένας έχει τον χαρακτήρα του, τις αξίες και τις ιδέες του, από τους πιο κοντινούς μέχρι τους λιγότερο κοντινούς μας.

Το να μην έχεις προσδοκίες απελευθερώνει. Προσοχή να μην παρεξηγηθεί η έκφραση και να μην μοιάζει ως κάτι γενικευμένο. Μόνο με τον εαυτό μας μπορούμε να δουλέψουμε, να του απαιτήσουμε, να τον συμβουλέψουμε, να γίνουμε η εικόνα που θα θέλαμε να δούμε στους άλλους. Μόνο ο εαυτός μας μπορεί να φέρει πίσω όλες τις προσδοκίες που αναζητούσαμε για χρόνια ολόκληρα από τους άλλους. Είναι σχεδόν τετριμμένο να λέγεται όμως αποτελεί τη μοναδική αλήθεια. Η συμπεριφορά μας και ο τρόπος που φερόμαστε, η διάθεσή μας απέναντι στα πράγματα και τη ζωή, η αντίληψη, η δράση μας, η οπτική, κάνουν αυτό τον κόσμο να φαίνεται.

Σαν το πουλί πάνω στο σύρμα που κοιτάζει τον κόσμο από ψηλά και σίγουρα, σίγουρα βλέπει πράγματα που εδώ στα χαμηλά δεν φαίνονται καθαρά. Σαν το πουλί θα ήθελα να είμαι, πάνω στο σύρμα και να παρατηρώ τον κόσμο που ίσως να μοιάζει λίγο αστείος ή πιο όμορφος από ότι πραγματικά είναι. Άραγε τι από όλα θα θέλαμε να είναι ο κόσμος; Αστείος; Όμορφος; Ανθρώπινος; Τι από όλα όταν θα κοιτούσαμε από μια κάποια απόσταση;

Σίγουρα πάντως κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι τώρα. Γι’ αυτό ζηλεύω λιγάκι εκείνο το πουλί που κάθεται πάνω στο σύρμα. Είναι τόσο πιο έξυπνο από ‘ μένα. Είναι τόσο πιο τυχερό από’ μένα.